Filmowanie lub fotografowanie dronem z powietrza wymaga od operatorów posiadania specjalnego świadectwa kwalifikacji UAVO, wykupienia ubezpieczenia OC do świadczenia usług komercyjnych oraz przestrzegania prawa lotniczego. O tych wymogach pisaliśmy na blogu już wcześniej. Tym razem chcielibyśmy poruszyć temat filmowania dronem w kontekście prawa cywilnego do ochrony prywatności i wizerunku oraz prawa autorskiego, które nakłada na operatorów dodatkowe obowiązki względem fotografowanych osób.
Wizerunek oraz prywatność to jedne z wielu dóbr osobistych człowieka, które są chronione przez polski Kodeks cywilny. Za ich naruszenie osoba pokrzywdzona może domagać się zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub przekazania zasądzonej sumy pieniędzy na jakiś cel społeczny. Nasuwa się pytanie: w jakich sytuacjach może dojść do naruszenia prawa do wizerunku i prywatności w przypadku filmowania lub fotografowania dronem?
Wizerunek osób jest utrwalany, gdy filmowaną osobę można jednoznacznie rozpoznać na filmie lub wykonanym zdjęciu. Jeśli zatem filmujemy kogoś z niskiej wysokości i z dużą rozdzielczością bardzo prawdopodobne, że na nagraniu osoba ta będzie rozpoznawalna. W takiej sytuacji może ona dać nam znać, iż nie życzy sobie filmowania i musimy uszanować jej wolę. Jest to obowiązek operatora, nawet jeśli nagrywany materiał nie będzie nigdzie wykorzystywany. Naruszenie czyjegoś dobra osobistego wynika bowiem z samego faktu filmowania jego wizerunku.
Jak jest w przypadku prywatności? Prawo do prywatności jest również dobrem osobistym i bardzo łatwo jest je naruszyć. Jeśli filmujemy osobę na terenie jej prywatnej posesji, można to uznać za zbieranie informacji o tej osobie i jest to wkraczanie w jej prywatność. Jeśli nie jest to działanie celowe to zastosowanie ma tu Kodeks cywilny, ale jeżeli dopuszczamy się takiego czynu celowo, to takie działanie podchodzi już pod przestępstwo przeciwko ochronie informacji (Art. 267 §3 Kodeksu karnego) i jest karane ograniczeniem wolności albo pozbawieniem wolności do lat 2.
Nieco inaczej jest w przypadku prawa autorskiego i możliwości wykorzystania wizerunku. Mowa tutaj o sytuacji, w której materiał filmowy lub zdjęciowy został utrwalony i chcemy go rozpowszechnić lub wykorzystać komercyjnie. Według Art. 81. Ustawy o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych:
1. Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.
2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:
1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;
2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
Zatem, jeśli nie dostaniemy wyraźnej zgody osób filmowanych lub nie umówimy się z nimi na „zapłatę za pozowanie” – nie mamy prawa wykorzystywać ich wizerunku w naszych nagraniach. Jednak nie obowiązuje to w przypadku osób pełniących funkcje publiczne (tylko w trakcie ich pełnienia) oraz osób będących uczestnikami zgromadzeń, imprez publicznych, marszów, strajków itp. – w tej sytuacji jako „szczegół całości” możemy rozpowszechniać ich wizerunek.
Podsumowanie
Każdemu obywatelowi w Polsce przysługuje prawo do ochrony prywatności i wizerunku. Wizerunek każdej osoby jest chroniony zapisami w Kodesie cywilnym. Na utrwalanie czyjegoś wizerunku wymagana jest zgoda tej osoby, jeżeli na filmie lub zdjęciu jest ona jednoznacznie rozpoznawalna.
Zgoda na wykorzystanie wizerunku nie jest potrzebna w trzech szczególnych przypadkach:
- jeżeli filmowana osoba wzięła „zapłatę za pozowanie”
- jeżeli filmowana osoba pełni funkcję publiczną (polityczną, zawodową, społeczną), a jej wizerunek został utrwalony podczas pełnienia przez nią obowiązków wynikających z pełnionej funkcji (np. polityk podczas swojej pracy, policjant podczas pełnienia służby – uwaga: to ustępstwo nie dotyczy sfery prywatnej tych osób pełniących funkcje publiczne, a jedynie czasu, gdy są w trakcie pełniania swoich funkcji)
- osoby, które stanowią „szczegół całości”, są uczestnikami imprez i zgromadzeń publicznych
Jako operator drona, który służy nam do filmowania i fotografii z powietrza, zdecydowanie warto znać swoje prawa oraz prawa osób filmowanych. Podczas wykonywania zleceń można czasem natrafić na osoby, które nie życzą sobie filmowania ich wizerunku, ale np. są jednocześnie uczestnikami manifestacji. Wtedy nasza wiedza zaprocentuje i będziemy mieć pewność, że materiał filmowy jest nagrany zgodnie z prawem i nie narusza niczyich dóbr osobistych.
